Çocuklarda Erken Otizmin Tanısına Götüren Belirtiler

Çocuklarda Erken Otizmin Tanısına Götüren Belirtiler

--------------------------------------------------------------------------------

ÇOCUKLARDA ERKEN OTlZMlN TANISINA GÖTÜREN BELİRTİLER

Eğer çocuk doğuştan otistik ise, ilk aylarda bun tespit etmek oldukça zordur. Sıklıkla erken çocukluk otizmi tanısı en erken, yaşamın ikinci
veya üçüncü yıllarında konur.
Çoğu çocukların birçok belirtileri, süt çocukluğu döneminde farkedilir, ancak bunlar kesin bir tanı için yeterli değildir.
Değişik yaşlarda, otistik çocuklara ait belirtiler farklılık gösterir, çeşitli devrelerden geçer. Değişik yaşlarda bizi otizmin erken tanısına
götüren tipik belirtiler şöyle sıralanır: •
Doğum : Özel bir belirti veya bulgu yoktur.
Doğumun 3-10. günlerinde : Özel bir belirti veya bulgu yoktur.
4-6. Haftalarda : Sık bağırmalar ve ağlamalar görülür, ancak bunlar sebepsizdir. Örneğin açlık gibi bir ihtiyaca işaret etmezler.
3-4. Aylar : Gülme yoktur veya reaktif olarak gülümseme görülmez. Annenin yüzünü tanımaz.
6-7. Aylar : Oyuncaklara hiçbir ilgi yoktur. Kollarını uzatmaz. Kucaklandığında hipononiktir (kasları gevşektir).
10-12. Aylar : Çevreye ilgisi yoktur. Kendisi tek başına olmaktan memnundur. Uzun süren ağlamalar ve bağırmalar, sık stereotipik
hareketler (aynı hareketin tekrarlanması) sağa sola sallanma, cisimleri tırmalama, kazıma şeklinde hareketler görülür. Hiç oyun oynamaz.
Yalnızca oyuncaklarla stereotipik hareketler yapar. Annenin gözleri ile temas kurmaz, değişik kişileri ayırdetmez. Sesli uyanlara doğru
yönelme yoktur, sağır gibidir. Kişi veya eşyalara işaret etmez. Konuşmada gecikme görülür. Monoton, garip sesler çıkarır. Bunlarda taklit ve
anlam yoktur.
21-24. Aylar : Derin uykuya dalması zordur. Gece uykusu yoktur. Çiğneme yoktur. Sıvı veya lapa gibi besinler alır. Stereotip el hareketleri
(dondurma, sallama, vurma, kazıma ve tumalama hareketleri) hipotoni (kaslarda gevşeklik), sık olarak arka üstü düşme görülür. Göz teması
kurmaz hemen gözlerini çevirir; merak yoktur. Çevresinin değiştirilmesini istemez ve bundan korku duyar. Ekolali (söylenenin
tekrarlanması) görülmesi mümkündür, bu da gecikmiş olarak ortaya çıkar. Kimi kez doğru anlamaksızın kelime şablonları kullanır.
3-4. Yaşlarda : Yersiz gülme veya gülümsemeler, ayakların ucunda yürüyüş veya sekerek yürüme, garip yeme tarzı ve ihtiyaçları, cansız
varlıklarla stereotip meşguliyet, oyunda perseverasyon ( aynı oyunda sebat etme), alışkanlıklara sıkı sıkıya sarılma, ağrılı ve soğuk uyanlara az cevap verme görülür. Kendine zarar verme eğilimi vardır (Parmağım gözüne batırmak gibi). Temas kurma; koklayarak dudaklarla
dokunarak ve öperek, elle dokunarak, vurup yoklayarak olur. Belirli sesli uyanlara kulaklarını tıkar. Çevre ile konuşmaksızm temas kurar.
Kişileri aletler gibi görür. Anne baba ile teması daha iyidir (ön planda bedensel temas). Aynı yaştakilere tutumu olumsuzdur. Hareketlerinde
taklit yoktur. Konuşma becerisinde yetersizlik açık biçimde görülür. Mutizm (içine kapanma), kendi kendine konuşmaya eğilim, zamirlerin
yer değiştirmesi, konuşma müzikalitesinin bozukluğu söz konusudur. Genel olarak konuşma geriliğ vardır.



EVDE EĞİTİMLERİ

1- Ucu sivri olmayan küçük kağıt makası ile kesme işlemini çalıştırın, alıştırmalar yaptırın.

2- Hamur veya çamur ile çalışın. Bir süre sonra hamur veya çamurun bir parçası ile iki eli (avuç içi) arasında yuvarlak yapmasını öğretin. Yapabileceği başka şekillerle çalışmasını sağlayın, kendi dilediği gibi şekiller yapmasına izin verin.

3- Gazete kağıt parçalarından avuç içinde top yapmasını ve oynamasını sağlayın.
4- Kağıt mendil vs şeyleri katlamasını öğretin

5- Delikli boncuklan kullanarak onları ipe (ayakkabı bağı kullanılabilir) dizmesini isteyin. Zamanla (yani çocuğunuz boncuklan ipe geçirmesini başardıktan sonra) sizin belli bir sırayla dizdiğiniz boncukları aynı sırayla onun da dizmesini isteyin.
6- Kalemle önceleri gelişigüzel karalama, sonrada belirli şekilleri çizebilmesi için alıştırmalar yaptınn. Bu şekillerin şu sırayı izlemesine dikkat edin; daire, kare, üçgen.

EVDEKİ EŞYALARIN TANITILMASI
1- Eşyanın adı üzerinde durarak bilmediği veya öğrenmediği eşyaları aralıklı olarak sorun.

2- Birden fazla eşyanın adını aynı anda öğretmekten kaçıran.

3- Öğrendiği eşya adları ile basit emirleri yerine getirmesini sağlayın. Örneğin "Sandalyenin üzerine otur" gibi.

RENK VE SAYILARIN EĞİTİMİ
1- Renkli resimler üzerinde "bu resimde neler var?" diyerek çocuğu gördüklerini söylemeye teşvik edin.

2- Resim üzerindeki eşya, hayvan vs göstererek adlandırmasını isteyin.

3- Zamanla eşya, hayvan vs'nin ayrıntılarına girin.

4- Resimler üzerinde ne var ? sorusu ile serbest konuşmasına izin ve fırsat verin

5- Resimlerde sık sık rastlanan nesneleri çeşitli kartonlara yapıştırarak bir çalışma defteri oluşturun.

6- Bu defter üzerinde konuşmaları sürdürün.

1- ilk olarak doğrudan doğruya kırmızı renk kavramını verin.

2- Çeşitli kırmızı renkteki eşyaları göstererek kırmızı kavramını tekrar edin
.
3- "Kırmızı kalemi ver" ."kırmızı düğmeyi al" gibi emirlerle karışık renklerin arasından kırmızı olanı seçmesini öğretin.

4- Doğrudan doğruya mavi renk kavramını verin. Kırmızı renkte izlenen yolu takip edin.

5- Her iki rengi de öğrendiğinde, "mavi kalemi masaya koy", "kırmızı düğmeyi bana ver" gibi emirlerle mavi ve kırmızıyı beraber çalıştırmaya başlayın.

6- Kırmızı ve mavi kağıtlarla kesip yapıştırma ve el-işi alıştırmaları yaptırın; kırmızı ve mavi kalemlerle boyatın, çeşitli yaşantılarla kırmızı ve mavi renklere dikkatini yöneltin.

7- Çeşitli nesnelerden (kalem,dügme,iplik gibi) aynı renk olanlarını eşlemesini isteyin

8- Öncelikle söylenileni anlama ve yapma gibi alışkanlıklar kazandırılmalı:. Örneğin : Kalemi bana ver

9- Daha sonraki çalışmaları da "Bu kadar ver" emri ile ileri bir aşamaya geçin. Çocuğunuz gösterilen
miktarda eşyayı örneğin (kalemi) seçebilir ve isteneni yapabilme durumuna gelebilmelidir.

10- Bu çalışmalar l (bir)sayı kavramının kazandırılması ile başlamalı, bu kazandırıldıktan sonra 2(iki)'ye geçilmelidir
.
11- Sayı ile birlikte renk kavramının verilmesi, çocuğun aynı zamanda renkleri de ayırt edebilmesine yardımcı olur "iki tane kırmızı düğme ver" diyerek sayı kavramı çalışmalarında da renklerden yararlanabilirsiniz.

12- Ara sıra rakamla l (bir) üzerinde çalışmanın arkasından, 2 (iki) tane isteyerek dikkatinin gelişmesini sağlayın.

13- (iki) 'yi kavradıktan sonra bir yere bir veya iki tane nesne koyarak "bu kadar ver" sözü ile hareket ve sayı kavramlarını geliştirme çalışmalarını sürdürün.


EVDE YAPILACAK KONUŞMA EĞİTİMİ
A. Konuşma durumu ile ilgili çalışmalar:
1- Konuşmalarda işarete yer vermeyiniz.

2- Çocuğunuzun uydurduğu sözcükleri kullanmayın. Doğrusunu öğretmeye çalışın.

3- Çocuğunuzun yakınındaki ve en çok kullanılan eşyaların adını doğru söylemesini öğretin.

4- Sözcüklerin söylenişindeki hataları, çocuğu telaşa düşürmeden ve tedirgin etmeden düzeltmeye

çalışın. Sözcükleri düzgün söylemeye başlayınca onu sözle ödüllendirin "aferin" gibi.

5- Tren, otomobil, hayvan vs. sesleri tanıtın.

6- Sevdiği veya sevebileceği öykü ve masalları onun anlayacağı dille anlatıp, onun dil gelişimine
yardımcı olun.
7- Konuşmaları anladığı zamanlar ona cesaret verip, onu sözle ödüllendirin.

8- Konuşma taklit yoluyla öğrenildiği için onunla düzgün konuşun.

9- Konuşmanın kazandınlmasında en çok gereken ve kullanılan sözcük ve konuşma kalıplarının
kullanılmasına dikkat edin, ve bunlan kullanması için ortam hazırlayın.